De zaak Semenya

Op 30 april 2019 deed het Court of Arbitration for Sports (hierna: CAS) uitspraak in de zaak die door atlete Caster Semenya, samen met Athletics South Africa (hierna: ASA), was aangespannen tegen de International Association of Athletics Federations (hierna: IAAF). Het voorwerp van het geschil was de implementatie van het nieuwe het IAAF-reglement omtrent de deelname van hyperandrogene atletes aan vrouwencompetities.

Het is niet de eerste keer dat het CAS uitspraak doet over deze problematiek. Reeds in 2015 beschouwde het CAS een gelijkaardig reglement van IAAF als discriminatoir.

In 2018 stelde IAAF een volledig nieuw reglement op. De ‘Differences of Sex Development Regulations’ (hierna: DSD-regulations) houden in dat vrouwelijke hyperandrogene atletes met een testosteronniveau boven 5.0 nmol/L niet mogen deelnemen aan wedstrijden. Enkel de zogenaamde ‘restricted events’ worden geviseerd. Dit zijn een achttal atletiekdisciplines waarvan IAAF beweert dat hyperandrogene atletes er een te groot voordeel hebben t.o.v. niet-hyperandrogene atletes. Het gaat onder meer om de 400, 800 en 1500 meter. Atletes met een te hoog testosteronniveau hebben de keuze om 1) d.m.v. een behandeling hun testosteronniveau te doen dalen, 2) enkel deel te nemen aan nationale wedstrijden op lager niveau of 3) een aanvraag in te dienen om te mogen deelnemen aan de mannencompetitie.

Caster Semenya is een atlete met een natuurlijk testosteronniveau dat boven de grens van 5.0 nmol/l ligt. Bovendien is ze actief in de geviseerde disciplines. Zij ervaart de DSD-regulations echter als discriminerend en vocht ze aan bij het CAS.

 

Argumentatie partijen

Caster Semenya argumenteert dat er sprake is van discriminatie op basis van geslacht omdat de voornoemde regels enkel van toepassing zijn op vrouwelijke atleten. Bovendien worden enkel vrouwen met specifieke fysiologische kenmerken geviseerd. De regels zouden niet gesteund zijn op wetenschappelijk gronden, niet noodzakelijk zijn om een eerlijke competitie te garanderen en zouden ten slotte ongerechtvaardigde en onherstelbare schade berokkenen aan de getroffen atletes.

IAAF meent daarentegen dat de DSD-regulations noodzakelijk zijn om een eerlijk competitieverloop te garanderen en om een level playing field te creëren.

 

 Beslissing CAS

Het CAS stelt in eerste instantie vast dat de DSD-regulations wel degelijk discriminerend van aard zijn. Enerzijds ondervinden vrouwelijke atleten beperkingen die niet van toepassing zijn op mannelijke atleten, waardoor er sprake is van een discriminatie op basis van geslacht. Anderzijds worden er beperkingen opgelegd aan vrouwen met bepaalde biologische karakteristieken, in tegenstelling tot vrouwen die deze karakteristieken niet bezitten.

Een verschillende behandeling kan echter gerechtvaardigd worden wanneer ze noodzakelijk en redelijk is om een bepaald doel te bereiken en de ingezette middelen bovendien proportioneel zijn met dit doel.

Het CAS is van oordeel dat de DSD-regulations noodzakelijk zijn om een eerlijk competitieverloop te garanderen.

De indeling van een atlete in de mannen- of vrouwencompetitie dient volgens het CAS te gebeuren op basis van de concrete biologische kenmerken van de atlete in kwestie. Op die manier wordt vermeden dat vrouwen met buitengewone fysiologische kenmerken, die een significant competitief voordeel opleveren, zouden deelnemen aan competities waarin de concurrentie niet over deze voordelen beschikt. Op die manier hoopt men een eerlijk competitieverloop te garanderen.

Deze redenering volgend kan men vrouwen met een buitengewoon hoog testosteronniveau niet laten deelnemen aan vrouwencompetities, waarin de overgrote meerderheid van de deelneemsters een voor vrouwen normaal testosteronniveau heeft. Het CAS is van oordeel dat hyperandrogene atletes immers een significant en beslissend voordeel zouden genieten, zeker in de door de DSD-regulations geviseerde disciplines.

Het CAS stelt vervolgens dat de DSD-regulations redelijk en proportioneel zijn. Er wordt immers niet vereist dat vrouwen met een buitengewoon hoog testosteronniveau chirurgische ingrepen ondergaan. Een behandeling met oraal toegediende medicatie volstaat.

Het discriminatoir karakter van de DSD-regulations is dus gerechtvaardigd volgens het CAS.

Vanaf de kennisgeving van de beslissing hebben ASA en Caster Semenya 30 dagen om hoger beroep in te stellen bij de Zwitserse federale rechtbank. ASA heeft reeds aangekondigd dit te zullen doen.

De beslissing van het CAS leidt tot hevige discussies in sportmiddens.